تاریخچه آسانسور و مقایسه انواع آسانسور

آسانسور به فرانسوی ascenseur ،به انگلیسی elevator و به فارسی بالابر یا آسانبر،اتاقک متحرکی است که به وسیله ی آن از طبقه ای به طبقه ی بالاتر می روند.آسانسور یکی از تجهیزات حمل و نقل عمودی است که جا به جایی مردم یا کالا بین طبقات را تسهیل می کند. آسانسورها عموما به کمک موتورهای الکتریکی باعث حرکت عمودی کابین می شوند.همچنین فرمانهای لازم برای توقف های خودکار و کنترل آسانسور توسط تابلو فرمان آسانسور انجام می شود.

طرح اولیه آسانسور امروزی توسط آتوود دانشمند و ریاضی دان انگلیسی در سال 1784 ارائه شد.آتوود یک ماشین ابتدایی را ابداع کرد که در آن دو وزنه به کمک طناب و قرره ها به سمت بالا و پایین حرکت میکردند.

طرح اولیه آتوود باعث شد تا چند دهه بعد در سال 1853 مخترع بزرگ آمریکایی اوتیس اولین آسانسور از نوع کششی(کابلی) را طراحی و اجرا کند.
این آسانسور با یک چالش جدی رو به رو بود و آن هم خطر پارگی کابل آسانسور و سقوط کابین آن.به همین دلیل او در سال 1854 با طراحی یک چرخ ضامن دار (پاراشوت)این مشکل را برطرف کرد که در صورت پاره شدن کابل ها از سقوط کابین جلوگیری می کرد.

پس از اوتیس ، تامپسون آسانسورهای هیدرولیکی را به بازار عرضه نمود. در سال ۱۸۹۴ اولین آسانسور هیدرولیک بدون نیاز به راننده (اپراتورهایی که برای هدایت آسانسور به صورت دائم داخل کابین حضور داشتند) با استفاده از کلید فشاری (نمونه اولیه شستی نمراتورهای امروزی) مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۹۰۲ با بهبود سیستم آسانسور هیدرولیک، شرکت برق (Ontario Power Company) آسانسوری برای منطقه آبشار نیاگارا تولید و نصب کرد.

انواع آسانسور

1-آسانسورهای کششی

آسانسورهای کششی قدیمی‌ترین نوع آسانسور است. به صورت خلاصه در این‌گونه از آسانسورها از کابین، وزنه‌ای متصل به دو سر سیم بکسل که روی قرقره‌ای بزرگ به نام فلکه (Sheave) حرکت می‌کند، تشکیل شده است.

زمانی که کابین آسانسور به سمت بالا حرکت میکند،وزنه به سمت پایین حرکت میکند و برعکس.کابین آسانسور و وزنه معمولا روی ریل های عمودی جهت اطمینان از عدم خروج آنها از مسیر نصب می شوند در غیر این صورت ممکن است مسافران به دیواره های پشتی اتاقک برخورد کنند و باعث شوند اتاقک به سمتی که نباید بچرخد.هدف دیگر از ساختن این ریل ها این است که در صورت وقوع حادثه ترمز کشیده شود.نیروی محرکه در این نوع آسانسورها از یک موتور الکتریکی که اکثرا در بالای چاه آسانسور و در برخی طراحی ها در پایین چاهک و در محلی به نام موتورخانه نصب گردیده است تامین می شود و اساس کار آنها بر اساس نیروی اصطکاک بین سیم بکسل ها و فلکه کشش موتور است. بیشتر آسانسورهایی که در ایران نصب میگردد از نوع کششی می باشد.

2-آسانسور هیدرولیکی

آسانسورهای هیدرولیکی بر مبنای جک‌های هیدرولیکی کار می‌کنند. کاربرد جک‌های هیدرولیکی بسیار متنوع است.جک‌های هیدرولیکی از طریق نیروی فشار روغن کار می‌کنند. در زمینه کاربرد این جک‌ها در آسانسور هیدرولیک ، فشار روغن از طریق دستگاهی به نام پاوریونیت تامین و به پیشتون‌ها منتقل می‌شود.

از نظر ساختاری جک‌های هیدرولیکی در بخش زیرین کابین آسانسور قرار گرفته و با استفاده از نیروی هیدرولیک، موجب بالا رفتن آسانسور می‌شوند. در واقع پمپ تعبیه شده در پاوریونیت، روغن را با فشار زیر پیستون‌های جک هیدرولیک می‌فرستد؛ و به این طریق موجب بالا رفتن آسانسور می‌شود. با تخلیه روغن پیستون‌ها نیز آسانسور به سمت پایین حرکت می‌کند. طبیعتا با تعیین دقیق میزان روغن تخلیه شده، می‌توان محل دقیق ایستادن آسانسور در هر طبقه را تعیین کرد.
این نوع از آسانسورها برای طول مسیر کم و ظرفیت های بالا کاربرد دارند و نیرو و بار عمودی بر اسکلت ساختمان وارد نمیکنند.

3-آسانسورهای MRL (بدون موتور خانه)

بیش از یک دهه از عرضه ی آسانسورهای جدید توسط تولیدکنندگان آسانسوری جهان می گذرد.این آسانسورها جایگزین مناسبی برای آسانسورهای قدیمی و سنتی است که به نام MACHINE ROOM LESS یا اختصاری MRL نامیده می شود.

این نوع از آسانسورها از موتوری بسیار کوچک اما قدرتمند استفاده می کند و بجای اینکه مانند موتورگیربکس های قدیم و سنتی با یک شاسی فولادی سنگین پر حجم در موتورخانه آسانسور بر روی دال بتونی سقف چاه قرار بگیرد، این موتور کم حجم و کوچک و سبک آسانسور MRL به داخل چاه آسانسور منتقل شده و با یک شاسی مختصر در بالاترین نقطه چاه بر روی ریلهای آسانسور مستقر می شود و حداقل فضای ممکنه را اشغال می کند، در حالیکه آسانسورهای سنتی معمولا یک اتاق ده الی دوازده متری، برای نصب موتورگیربکس و تابلو و گاورنر لازم داشت.

مزایای آسانسورهای مختلف

مزایای آسانسورهای کششی

سرعت آسانسورهای کششی بسیار بالاتر از آسانسورهای هیدرولیکی است و برای ساختمان های بلند استفاده می شود.هم چنین این این آسانسور ها حرکتی نرم تر و راحت تر دارند و برای کاهش مصرف انرژی نیز موثر است. البته باید توجه داشت که هزینه موتور های هیدرولیک بسیار بالاتر از موتور آسانسور کششی می باشد به همین خاطر در ایران کمتر از آسانسور هیدرولیک استفاده میگردد.

مزایای آسانسورهای هیدرولیکی

این نوع از آسانسورها در مقایسه با آسانسورهای کششی فضای کمتری در ساختمان اشغال کرده و نیاز به موتور خانه در پشت بام ندارند.نصب آسانسورهای هیدرولیکی نسبت به آسانسورهای کششی راحت تر است.هم چنین این آسانسورها در جا به جایی بارهای سنگین از عملکرد بهتری برخوردارند چرا که آنها نسبت به نوع کششی قدرمندتر هستند.امنیت و راحتی آن باعث متقاعد شدن شرکت ها و افراد به استفاده از آن شده است؛در نتیجه میزان کاربرد آسانسورهای هیدرولیکی 60درصد بیشتر از آسانسورهای کششی در سراسر دنیا است.

فواید کلی آسانسورهای هیدرولیکی به شرح زیر است:

1-خرابی کمتر و استهلاک کمتر قطعات نسبت به آسانسور کششی
2-حرکت بسیار نرم در استارت اولیه
3-به دلیل اینکه قاب وزنه و سیم بکسل ندارد می توان آسانسورهای بسیار زیباتر و شیشه ای ساخت
4-عیب یابی راحت تر و تعمیرات سریعتر
5-سازه لازم برای این نوع آسانسور سبک تر است
6-تنظیمات دقیقتر برای ایست در طبقات
7-می توان آسانسورهای باربری و بسیار پرقدرت ساخت

مزایای آسانسور های MRL

1- عدم نیاز به موتورخانه
2- فرایند نصب سریع آسانسور
3- سازگاری با محیط زیست
4- کم حجم بودن قطعات و لوازم
5- کاهش هزینه های ساخت و ساز ساختمان
6- انجام سرویس راحت

مقایسه ی کلی انواع آسانسور

مقایسه انواع آسانسور از نظر ایمنی

1-آسانسور کششی: در صورت قطع برق و یا از کار افتادن آسانسور کششی، فرآیند خروج مسافرین از کابین چندان ساده نیست و باید طبق بروشور و توسط شخصی با دانش متوسط انجام شود.

2-آسانسور هیدرولیک:
در صورت قطع برق و یا از کار افتادن آسانسور هیدرولیکی، نیروی غیر متخصص بسادگی می تواند یک شیر هیدرولیک را باز کند و کابین را به پایینترین طبقه هدایت نماید.

3- در صورت قطع برق و یا از کار افتادن آسانسور بدون موتورخانه، فرآیند خروج مسافرین از کابین فقط توسط نیروی متخصص شرکت باید انجام شود.

مقایسه آسانسورها  از نظر نصب آسانسور

1-آسانسور کششی:
آسانسور کششی محدودیت کمتری در نصب و راه اندازی دارد، بعنوان مثال، آسانسور برج میلاد با ظرفیت 4000 کیلوگرم و 296 متر ارتفاع از نوع آسانسور کششی است.

2-آسانسور هیدرولیکی:
بدلیل محدودیت ارتفاع جک هیدرولیک، فقط برای ساختمانهای کمتر از 4 طبقه یا نهایتا 5 طبقه (5 توقف) قابل اجرا است.

3- آسانسور بدون موتورخانه (MRL):
محدودیتهای نصب برای آسانسورهای بدون موتورخانه کمتر است، زیرا فضایی برای موتورخانه نیاز ندارند. ولی تامین قطعات و تعمیرکار متخصص برای آنها از جمله معایب این سیستم است.

مقایسه هزینه و تعمیرات انواع آسانسور

1- آسانسور کششی: تعمیرات و نگهداری این نوع از آسانسور لزوما توسط کمپانی سازنده صورت نمی گیرد و شرکتهای مجاز دیگر نیز قادر به نگهداری و تعمیرات خواهند بود.
2-آسانسورهیدرولیکی:
تعمیرات و نگهداری این نوع از آسانسور، ساده تر از سایر انواع آن است. لوازم یدکی این سیستمها، با بسیاری از سیستمهای هیدرولیک صنعتی مشترک است و حتی صنعتگرانی که با سیستم هیدرولیک آشنایی داشته باشند، می توانند این نوع آسانسور را سرویس کنند.
3- آسانسور بدون موتورخانه (MRL):
آسانسورهای بدون موتورخانه، لزوما باید توسط کمپانی سازنده سرویس و نگهداری شوند و این شرکتها مجبور به ارائه قیمت رقابتی برای سرویس و نگهداری نیستند.

مقایسه آسانسورها از نظر هزینه مصرف برق

1- آسانسور کششی: آسانسور کششی، مخصوصا اگر به سیستم درایو مجهز باشد، کمترین هزینه مصرف برق را خواهد داشت.
2-آسانسورهیدرولیکی:
راندمان آسانسور هیدرولیک کمتر از بقیه است و بیشترین مصرف برق را دارد.
3- آسانسور بدون موتورخانه (MRL):
طرز کار آسانسور بدون موتورخانه مشابه آسانسور کششی است، اما چون موتور آسانسور و متعلقات آن همواره روی کابین قرار دارند، هزینه مصرف برق در آسانسور بدون موتورخانه، اندکی بیشتر از آسانسور کششی است (زیرا فقط بخشی از این وزن توسط وزنه تعادل جبران می شود).

مقایسه انواع آسانسور از لحاظ  کیفیت و رفاه مسافرین

1- آسانسور کششی:
آسانسور کششی، مخصوصا اگر به سیستم درایو مجهز باشد، حرکت نرم و روانی خواهد داشت، ولی باز هم حرکت آسانسور هیدرولیکی نرمتر و دقیقتر است.
2-آسانسورهیدرولیکی:
آسانسور هیدرولیکی نرمترین حرکت را دارد و سرنشینان آسانسور احساس بهتری در آن دارند.
3- آسانسور بدون موتورخانه (MRL):
در آسانسور بدون موتورخانه، کشش کابل بین موتور و کابین کمتر است و لذا کیفیت و دقت حرکت آن کمی بهتر از آسانسور کششی است.